In de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) staat dat werkgevers beleid moeten hebben ter preventie en beperking van de risico’s inzake psychosociale arbeidsbelasting. Er staat niet letterlijk in de Arbowet dat het hebben van een vertrouwenspersoon verplicht is. Dat gaat binnenkort veranderen, althans als de Eerste Kamer akkoord gaat. Medio mei 2023 stemde een meerderheid van de Tweede Kamer in met een initiatiefwetsvoorstel ingebracht door Maatoug (GroenLinks) tot verplichtstelling van een vertrouwenspersoon. Nu is het wachten op de besluitvorming van de Eerste Kamer.

Welke wijzigingen bij verplichtstelling vertrouwenspersoon?

Is de besluitvorming rond, dan zullen de volgende zaken aan de Arbowet toegevoegd worden:

• Werkgevers waarbij in de regel ten minste tien werknemers werkzaam zijn, moeten een of meer werknemers of externe personen aanwijzen als vertrouwenspersoon. Medewerkers die in het werk geconfronteerd worden met ongewenste omgangsvormen, waaronder discriminatie, intimidatie, seksuele intimidatie, agressie, geweld of pesten, moeten zich kunnen wenden tot die vertrouwenspersoon/personen.
• De ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging heeft instemmingsrecht op de keuze voor de vertrouwenspersoon en de positionering en ook op de verlenging en beëindiging van de aanstelling.
• De vertrouwenspersoon heeft in ieder geval de volgende taken:
  • Het opvangen, begeleiden en adviseren van de werknemer die last heeft van ongewenst gedrag en zo nodig doorverwijzen naar een professionele hulpverlenende instantie of hulpverlener;
  • Het adviseren over en behulpzaam zijn bij het inschakelen van een deskundige of bemiddelaar bij conflicten die verband houden met ongewenste omgangsvormen;
  • Het adviseren over en behulpzaam zijn bij eventueel verder te nemen stappen door de werknemer en verlenen van nazorg;
  • Het waar nodig signaleren van knelpunten in de uitvoering van het beleid, het verstrekken van inlichtingen over de mogelijkheden tot voorkoming en bestrijding van ongewenste omgangsvormen;
  • Het geven van gevraagd of ongevraagd advies aan de werkgever en de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging inzake ongewenste omgangsvormen;
  • Het waar nodig geven van voorlichting ter zake van ongewenste omgangsvormen en informatie over de inhoud van de functie van de vertrouwenspersoon en diens bereikbaarheid;
  • Het jaarlijks uitbrengen van een verslag van bevindingen aan de werkgever en de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging.
• De vertrouwenspersoon is verplicht tot geheimhouding ten aanzien van een melding.
• In geval dat de vertrouwenspersoon advies geeft aan de werkgever, bijvoorbeeld in het jaarverslag, dan moet de werkgever de vertrouwenspersoon schriftelijk informeren over de wijze van afhandelen. Als het advies niet of geheel is gevolgd, moet de werkgever dat motiveren.
• De werkgever moet de onafhankelijke positie van de vertrouwenspersonen waarborgen. De vertrouwenspersoon moet in staat gesteld worden om de functie zelfstandig te vervullen. Werknemers die als vertrouwenspersoon zijn aangesteld, mogen niet uit hoofde van een juiste functievervulling als vertrouwenspersoon benadeeld worden in hun positie in het bedrijf.
• Vertrouwenspersonen moeten hun taken naar behoren kunnen vervullen. Het vertrouwelijke karakter van de functie moet gewaarborgd zijn. Verder moeten de vertrouwenspersonen over voldoende deskundigheid en ervaring beschikken en moet het aantal vertrouwenspersonen, de beschikbare tijd en nodige ondersteuning voldoende zijn. Een en ander moet worden afgeleid van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E).

Moties

Er was veel discussie tussen de politieke partijen. Dat heeft er bijvoorbeeld toe geleid dat er een uitzondering is gemaakt voor kleine bedrijven met minder dan tien werknemers. Ook zijn er een aantal moties aangenomen; discussiepunten die nader worden onderzocht. Het gaat om de volgende:

• Onderzoeken of zelfstandigen ook onder de reikwijdte van de wet moeten vallen;
• Nadere regelgeving met daarin in ieder geval heldere criteria voor de deskundigheid en onafhankelijkheid van vertrouwenspersonen;
• Wet- en regelgeving inzake de Arbowet de lastendruk op het MKB in kaart brengen;
• Onderzoeken hoe informatie over een veilige werkomgeving toegankelijker gemaakt kan worden voor ondernemers en werknemers.

Het is dus nog even afwachten op de Eerste Kamer, maar desalniettemin is het een aanrader om je beleid en de rol van de vertrouwenspersoon altijd goed te regelen. Dit initiatiefwetsvoorstel kan daarbij een handje helpen.